Tema e parë, siç pritej, në të gjitha gazetat franceze këtë të enjte është rënia e qeverisë Barnier pas votimit në Asamblenë Kombëtare të mocionit të mosbesimit që u paraqit nga Fronti Popullor i Mélenchon dhe Fronti Kombëtar i Le Pen.

“Erdha, pashë, më pushuan”. Kështu e hap Liberation faqen e parë, me një foto të Michel Barnier duke u larguar nga Parlamenti, ndërsa Le Figaro vë në dukje natyrën historike të rezultatit të votimit të djeshëm në Asamblenë Kombëtare Franceze që rrëzoi qeverinë pas vetëm 3 muajsh në detyrë.

Les Echos, nga ana tjetër thekson “aleancën e ekstremeve” që çoi në rënien e qeverisë Barnier me votën e partive të majta dhe të ekstremit të djathtë të Asamblesë Kombëtare Franceze.

L’ Humanité zgjedh të vendosë në kornizë Emmanuel Macron, në vend të Michel Barnier, në pritje të fjalimit të presidentit francez sot në orën 21:00.

Një përzgjedhje e ngjashme nga Le Parisien , e cila fokusohet në “pasigurinë e madhe politike” për Francën duke shtruar pyetjen “kush do të jetë kryeministri i ardhshëm?”.

La Croix në fund përdor termin “bast i humbur” për Barnier duke shtuar se “Franca përballet me rrezikun e destabilizimit”.

Franca në prag të trazirave politike

Franca është në kërkim të një kryeministri që prej ditës së djeshme, pasi votimit në Asamblenë Kombëtare që shënoi herën e parë që një qeveri franceze humb një votëbesim që nga viti 1962. Presidenti francez do të mbajë një fjalim sonte në orën 21:00.

Në vazhdën e këtij rezultati, kryetarja e grupit parlamentar të Frontit Kombëtar të ekstremit të djathtë, Marine Le Pen i bëri thirrje dje presidentit francez të marrë përgjegjësitë e tij, pa kërkuar megjithatë qartë dorëheqjen e Macron. Në vend të kësaj, ajo tha se synon të lërë kryeministrin e ri të punojë për të nxjerrë një buxhet qeveritar të pranueshëm për të gjithë.

Në një valë tjetër, kreu i partisë së majtë Franca e Pabindur, Jean-Luc Mélenchon bëri thirrje për dorëheqjen e Emmanuel Macron, duke thënë në mënyrë karakteristike se “edhe nëse emëron një Michel Barnier kryeministër çdo tre muaj, ai nuk do të jetë në gjendje të qëndrojë si President i Republikës për tre vitet e ardhshme”.

Edhe kryetarja e grupit parlamentar të LFI-së, Mathilde Panot, kërkoi që “Emmanuel Macron të japë dorëheqjen”, duke bërë thirrje për “zgjedhje të parakohshme presidenciale”.

Nga ana tjetër, sekretari i Partisë Socialiste, Olivier Faure, nuk e ngriti çështjen e dorëheqjes së presidentit të Republikës dhe i bëri thirrje Macron të dëgjojë francezët dhe të emërojë një kryeministër nga e majta.

Megjithatë, e ardhmja e Macron, mandati i të cilit përfundon në vitin 2027, nuk është e lidhur me rënien e qeverisë Barnier.

Çfarë ndodh tani me Francën?

Vendi përballet me një periudhë pasigurie të thellë politike dhe rrezikon të hyjë në vitin e ri pa qeveri apo buxhet, pasi kundërshtimi ndaj planeve buxhetore të Barnier për vitin 2025 që synojnë reduktimin e deficitit të Francës, çoi në votimin e djeshëm.

Pra, çfarë mund të bëjë më pas Presidenti francez Emmanuel Macron?

Sipas burimeve në kampin e tij, ai raportohet se mund të emërojë një kryeministër të ri shumë shpejt.

Një burim i tha agjencisë së lajmeve Reuters se ai dëshiron të emërojë një kryeministër përpara ceremonisë për rihapjen e Katedrales Notre Dame të shtunën, ku pritet të marrë pjesë edhe presidenti i zgjedhur i SHBA-ve, Donald Trump.

Por çdo kryeministër i ri do të përballet me të njëjtat sfida si Barnier në marrjen e faturave, përfshirë buxhetin e vitit 2025, të miratuar nga një parlament i ndarë.

Pse u mbajt votimi?

Votimi i mosbesimit kundër qeverisë Barnier erdhi nga një reagim i fortë kundër buxhetit të tij të propozuar për vitin 2025.

Këtë javë, ai vendosi të përdorë kompetenca të veçanta për të shtyrë buxhetin pasi nuk arriti të marrë mbështetjen e deputetëve. Vendimi zemëroi partinë e Frontit Kombëtar dhe aleancën e krahut të majtë Fronti i Ri Popullor (NFP), të cilat të dyja paraqitën mocione mosbesimi kundër tij.

Franca po përpiqet të zbusë një deficit të madh buxhetor, i cili parashikohet të kalojë 6% të prodhimit kombëtar këtë vit. Buxheti i propozuar nga Barnier u përpoq të reduktonte deficitin buxhetor me 60 miliardë euro, duke çuar në rritje taksash dhe shkurtime shpenzimesh.

Synimi i tij ishte të reduktonte deficitin të paktën në 5% vitin e ardhshëm.

Franca nën presionin e BE-së

Në fjalimin e tij të fundit përpara votimit, Barnier tha: “Meqë ky mision mund të përfundojë së shpejti, mund t’ju them se do të mbetet një nder për mua që i kam shërbyer me dinjitet Francës dhe francezëve”.

“Ky mocion mosbesimi…do të bëjë gjithçka më serioze dhe më të vështirë. Unë jam i sigurt për këtë”, shtoi ai.

Franca ndodhet nën presionin e Bashkimit Evropian për të reduktuar borxhin e saj kolosal. Deficiti i vendit vlerësohet të rritet në 7% vitin e ardhshëm pa rregullime drastike. Ndërkohë, paqëndrueshmëria politike mund të rrisë normat e interesit francez, duke e thelluar edhe më tej borxhin.

Tregjet në trazira pas rënies së qeverisë Barnier

Obligacionet franceze ranë pak orë pas rrëzimit të qeverisë, duke lëshuar fitimet që kishin bërë. Euro kundrejt dollarit zvogëloi fitimet e mëparshme dhe po tregtohet pak e ndryshuar rreth 1.0514 dollarë.

Kreu i strategjisë së normave evropiane të UBS, Raynaud de Bock tha se një kolaps i qeverisë nuk duhet të shkaktojë zgjerimin e ndjeshëm të përhapjes së obligacioneve franceze nga nivelet aktuale pasi tregu tashmë është “me çmim të drejtë”.

“Investitorët kanë një kuptim shumë më të mirë të kompleksitetit të procesit të buxhetit dhe e kuptojnë se kushtetuta ka rrjeta sigurie për të parandaluar një mbyllje të stilit të SHBA. Për më tepër, tregu francez i obligacioneve mbetet shumë likuid me një profil maturimi të gjatë”, sqaroi ai.

Nga ana e buxhetit, rënia e Barnier dhe e qeverisë do të thotë se “të gjitha ngarkesat e tyre legjislative bien me ta”, sipas Mujaba Rahman, drejtor menaxhues për Evropën në Eurasia Group.

“Një buxhet urgjent ka të ngjarë të miratohet brenda muajit, duke zgjatur në mënyrë efektive ligjin e taksave të 2024 deri sa të miratohet buxheti i vitit 2025”, tha Rahman për CNBC. Megjithatë, koha është thelbësore për emërimin e një kryeministri të ri, pasi buxheti i vitit 2025 nuk mund të kalohet nga një qeveri e përkohshme dhe kjo i bën presion Macron që të zgjedhë shpejt një kryeministër të ri.

Borxhi publik i Francës po i afrohet 111% të produktit të brendshëm bruto (PBB) – një nivel që nuk është parë që nga Lufta e Dytë Botërore, sipas S&P Global Ratings – pjesërisht pasi shteti shpenzoi shumë për të lehtësuar ekonominë nga pandemia Covid-19 dhe kriza energjitike e shkaktuar nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022.

Afati kohor i qeverisë Barnier

Mandati i Michel Barnier në Francë zgjati vetëm tre muaj, pasi ai u rrëzua të mërkurën kur u miratua mocioni i mosbesimit, propozuar nga Fronti i Majtë.

Pro propozimit votuan deputetët e Frontit, por edhe Fronti Kombëtar, partia e Marine Le Pen. Në veçanti, 331 deputetë votuan pro. Për miratimin e propozimit nevojiteshin të paktën 289 vota, ndërsa e majta dhe e djathta ekstreme kanë gjithsej 332 vota. Një mocion i dytë u paraqit kundër qeverisë nga partia e Le Pen. Megjithatë, duke pasur parasysh mbështetjen e dy fraksioneve kryesore, diskutimi i propozimit të dytë u konsiderua i panevojshëm.

Në çdo rast, ky është një nga mandatet më të shkurtra të një kryeministri në dekadat e fundit në Francë, i cili do të rëndojë mbi reputacionin e Barnier. Megjithatë, shumë më tepër, rezultati kërcënon ta zhysë Francën në një periudhë të paqëndrueshmërisë së zgjatur politike.

Debati nisi dje në orën 17:30 nga Fronti i Ri Popullor i së Majtës dhe partia e Marine Le Pen. Michel Barnier në fjalën e tij që mbylli debatin, pasi kujtoi kontekstin shumë kompleks të financave publike, deklaroi se “e vërteta do të shihet në çdo qeveri”.

“Borxhi do të jetë gjithmonë aty”, vazhdoi ai. Pas kritikave të tij ndaj Marine Le Pen, kryeministri e vuri në shënjestër atë përsëri duke i thënë: “Nuk kemi të njëjtin ide për patriotizmin”.

Kandidatët për postin e kryeministrit

Janë disa emrat që qarkullojnë në Paris për kryeministrin e ardhshëm.

Bernard Cazeneuve, 61 – Ish kryeministër francez dhe ministër i brendshëm gjatë drejtimit të presidentit socialist Francois Hollande.

Sébastien Lecorny, 38 – Një politikan i aftë që në vitin 2022 u bë ministri më i ri i Mbrojtjes që nga Revolucioni Francez. Ai është një besnik i Macron.

Francois Bairoux, 73 – Veterani i qendrës drejton partinë MoDem, aleatin kryesor të Macron në parlament.

Jean Castex, 59 – Ish kryeministër nën qeverisjen e Macron, i njohur për theksin e tij francezo-jugor dhe aftësitë administrative. Sot ai drejton RATP, kompaninë shtetërore që operon metronë e Parisit.

Rruga më e qartë për Macron për të emëruar një kryeministër të ri, i cili do të jetë në gjendje të formojë një qeveri dhe të miratojë një buxhet para fundit të vitit, do të ishte të dorëzohej ndaj kërkesave buxhetore të ekstremit të djathtë.

Megjithatë, kjo do të nënkuptonte braktisjen e përpjekjeve për të reduktuar deficitin e madh buxhetor të Francës.

Macron mund t’i kërkojë Barnier dhe ministrave të tij të qëndrojnë si një qeveri e përkohshme për të trajtuar punët e përditshme. Kjo do t’i siguronte atij kohë për të gjetur një kryeministër që mund të tërheqë mjaftueshëm mbështetje ndërpartiake për të miratuar legjislacionin.

Një qeveri e përkohshme mund të propozojë legjislacion emergjent që do të anulonte kufijtë e shpenzimeve dhe dispozitat tatimore nga viti 2024.

Përndryshe, ai mund të thërrasë kompetenca të veçanta për të miratuar planin e buxhetit 2025 me urdhër ekzekutiv, por avokatët thonë se kjo është një zonë gri ligjore. Një veprim i tillë do të shkaktonte gjithashtu trazira të mëtejshme politike.

Rreziku për Macron është që kundërshtarët e tij votojnë kundër njëri-tjetrit për kryeministrat që ai do të propozojë.

Kundërshtarët e tij thonë se e vetmja mënyrë kuptimplotë për t’i dhënë fund krizës politike është që ai të japë dorëheqjen. Megjithatë, ai ka këmbëngulur se do të shërbejë edhe për pjesën e mbetur të mandatit të tij deri në vitin 2027.